TEXTOS DE CÉSAR
PRESENTACIÓN.
La obra histórica de Julio
César (100 a. C. - 44 a. C.) está reunida en los Commentarii rerum
gestarum, que comprenden
un Bellum Gallicum (7 libros) y un
Bellum
Civile (3 libros). El título de Comentarios le fue dado por
un colaborador de César, Aulus
Hirtius. El Bellum
Civile es una obra
inacabada, debido a la muerte de César. Los tres libros que tenemos van
del 49 a. C. a la muerte de Pompeyo, en el 48 a. C. Parece
que falta el principio, y el brusco final coincide con la muerte del
autor. En el libro I, César
evoca las causas de la guerra; después expone el comienzo de la campaña:
paso del Rubicón y tentativa de reconciliación con Pompeyo. El libro II narra la primera guerra
de España contra los lugartenientes de Pompeyo y la toma de Marsella. En
el libro III se narra la
marcha de César a Grecia, el asedio de Dyrrachium y la batalla de Farsalia, en la que
Pompeyo fue derrotado, y más tarde asesinado por los emisarios del rey de
Egipto. César llega a Egipto, castiga a los asesinos y rinde homenaje a
Pompeyo.
Pon el ratón sobre
cada término para un somero análisis
morfosintáctico.
COMMENTARIORUM
BELLI CIVILIS LIBER PRIMUS.
1.
El Senado, tras algunas discusiones, decide que César debe
licenciar sus tropas.
Sic
vocibus
consulis,
terrore
praesentis
exercitus,
minis
amicorum
Pompei
plerique
compulsi,
inviti
et
coacti
Scipionis
sententiam
sequuntur:
uti
ante
certam
diem
Caesar
exercitum
dimittat;
si
non
faciat,
eum
adversus
rem
publicam
facturum
videri.
Bellum
civile, 1, 2.
2. Mientras César espera en Rávena respuesta, el Senado vuelve
a reunirse
Profugiunt
statim
ex
urbe
tribuni
plebis
seseque
ad
Caesarem
conferunt.
Is
eo
tempore
erat
Ravennae
exspectabatque
suis
lenissimis
postulatis
responsa,
siqua
hominum
aequitate
res
ad
otium
deduci
posset.
Proximis
diebus
habetur
extra
urbem
senatus.
Pompeius
eadem
illa,
quae
per
Scipionem
ostenderat,
agit,
senatus
virtutem
constantiamque
conlaudat,
copias
suas
exponit.
Bellum
civile, 1, 5.
3.
César exhorta a sus tropas y parte hacia Rímini.
Hortatur,
cuius
imperatoris
ductu VIIII
annis
rem
publicam
felicissime
gesserint
plurimaque
proelia
secunda
fecerint,
omnem
Galliam
Germaniamque
pacaverint, ut eius
existimationem
dignitatemque
ab
inimicis
defendant
.
Conclamant
legionis XIII,
quae
aderat,
milites
(hanc
enim initio tumultus
evocaverat,
reliquae
nondum convenerant)
sese
paratos
esse
imperatoris
sui
tribunorumque
plebis
iniurias
defendere. Cognita
militum
voluntate
Ariminum
cum
ea
legione
proficiscitur, ibique
tribunos
plebis, qui
ad
eum
confugerant, convenit. Reliquas
legiones
ex
hibernis
evocat
et
subsequi
iubet.
Bellum civile, 1,
7.
4.
César continúa las negociaciones con Pompeyo.
6. Terror en Roma ante los rumores de la llegada de
César.
7. César recorre el Campo Piceno.
Auximo Caesar progressus omnem agrum Picenum percurrit. Cunctae earum regionum praefecturae libentissimis animis eum recipiunt exercitumque eius omnibus rebus iuvant. Etiam Cingulo, quod oppidum Labienus constituerat suaque pecunia exaedificaverat, ad eum legati veniunt, quaeque imperaverit, se cupidissime facturos pollicentur. Milites imperat; mittunt. Interea legio XII Caesarem consequitur. Cum his duabus Asculum
Picenum
proficiscitur. Id oppidum Lentulus
Spinther X
cohortibus tenebat; qui, Caesaris adventu cognito, profugit ex oppido cohortesque secum abducere conatus magna parte militum deseritur. Relictus in itinere cum paucis incidit in Vibullium
Rufum
missum a Pompeio in agrum Picenum confirmandorum hominum causa. A quo factus Vibullius certior, quae res in Piceno gererentur, milites ab eo accipit, ipsum dimittit.
Bellum
civile 1, 15.
8.
Acontecimientos en Corfinio y Sulmona.
Recepto Firmo expulsoque Lentulo, Caesar conquiri milites, qui ab eo discesserant, dilectumque institui iubet. Ipse unum diem ibi rei
frumentariae
causa moratus Corfinium contendit. Eo cum venisset, cohortes V praemissae a Domitio ex oppido pontem fluminis interrumpebant, qui erat ab oppido milia passuum circiter III. Ibi cum antecursoribus Caesaris proelio commisso celeriter Domitiani a ponte repulsi se in oppidum receperunt. Caesar legionibus transductis ad oppidum constitit iuxtaque murum castra posuit.
Re cognita, Domitius ad Pompeium in Apuliam peritos regionum, magno proposito praemio, cum litteris mittit qui petant atque orent ut sibi subveniat; Caesarem duobus exercitibus et locorum angustiis facile intercludi posse frumentoque prohiberi. Quod nisi fecerit, se cohortesque amplius XXX magnumque numerum senatorum atque equitum Romanorum in periculum esse
venturum. Interim suos cohortatus tormenta in muris disponit certasque cuique partes ad custodiam urbis attribuit; militibus in contione agros ex suis possessionibus pollicetur.
Interim Caesari nuntiatur Sulmonenses, quod oppidum a Corfinio VII milium intervallo abest, cupere ea facere quae vellet, sed a Q. Lucretio senatore et Attio
Paeligno prohiberi, qui id oppidum VII cohortium praesidio tenebant. Mittit eo M. Antonium cum legionis XIII cohortibus V. Sulmonenses simulatque signa nostra viderunt, portas aperuerunt universique, et oppidani et milites, obviam gratulantes Antonio exierunt. Lucretius et Attius de muro se deiecerunt. Attius ad Antonium deductus petit ut ad Caesarem mitteretur. Antonius cum cohortibus et Attio eodem die quo profectus
erat revertitur. Caesar eas cohortes cum exercitu suo coniunxit Attiumque incolumem dimisit. Caesar primis diebus castra magnis operibus munire et ex finitimis municipiis frumentum comportare reliquasque copias exspectare instituit.
Bellum civile 1,
16-18.
9.
Poblemas para Domicio en Corfinio al negarle Pompeyo su
auxilio.
Litteris perlectis Domitius dissimulans in consilio pronuntiat Pompeium celeriter subsidio venturum hortaturque eos ne animo deficiant, quaeque usui ad defendendum oppidum sint parent. Ipse arcano cum paucis familiaribus suis conloquitur consiliumque fugae capere constituit. Cum vultus Domiti cum oratione non consentiret atque omnia trepidantius timidiusque ageret quam superioribus diebus consuesset, multumque cum suis consiliandi causa secreto praeter consuetudinem conloqueretur, concilia conventusque hominum fugeret, rem diutius tegi dissimularique non potuit. Pompeius enim rescripserat sese rem in summum periculum deducturum non esse, neque suo consilio aut voluntate Domitium se in oppidum Corfinium contulisse: proinde, siqua fuisset facultas, ad se cum omnibus copiis veniret. Id ne fieri posset obsidione atque oppidi circummunitione fiebat.
Divulgato Domiti consilio milites, qui erant Corfinii, primo vesperi secessionem faciunt atque ita inter se per tribunos militum centurionesque atque honestissimos sui generis conloquuntur: obsideri se a Caesare; opera munitionesque prope esse
perfectas;
ducem suum Domitium, cuius spe atque fiducia permanserint, proiectis omnibus fugae consilium capere. (...) Itaque omnes uno consilio Domitium productum in publicum circumsistunt et custodiunt, legatosque ex suo numero ad Caesarem mittunt: sese paratos
esse
portas aperire, quaeque imperaverit facere, et L. Domitium vivum in eius potestatem tradere.
Bellum
civile 1, 19-20.
10. Corfinio cae en poder de César.
Quarta vigilia circiter Lentulus
Spinther
de muro cum vigiliis custodibusque nostris conloquitur: velle, si sibi fiat potestas, Caesarem convenire. Facta potestate ex oppido mittitur, neque ab eo prius Domitiani milites discedunt quam in conspectum Caesaris deducatur. Cum eo de salute sua agit, orat atque obsecrat ut sibi parcat, veteremque amicitiam commemorat Caesarisque in se beneficia exponit, quae erant maxima.(...)
Caesar, ubi luxit, omnes senatores senatorumque liberos, tribunos militum equitesque Romanos ad se produci iubet. Erant quinque senatorii ordinis, L. Domitius, P. Lentulus
Spinther, L.
Caecilius
Spinther Rufus,
Sex. Quintilius
Varus
quaestor, L. Rubrius; praeterea filius Domiti aliique complures adulescentes et magnus numerus equitum Romanorum et decurionum, quos ex municipiis Domitius evocaverat.(...) Dimittit omnes incolumes.(...) Milites Domitianos sacramentum apud se dicere iubet atque eo die castra movet (...)[et] in Apuliam pervenit.
Bellum
civile 1,22-23.
13. Inicio de los sucesos de Ilerda: Afranio, Petreyo y Varrón,
lugartenientes de Pompeyo en Hispania.
Adventu L. Vibulli
Rufi,
quem a Pompeio missum in Hispaniam demonstratum
est,
Afranius et Petreius et Varro, legati Pompei, quorum unus Hispaniam citeriorem tribus legionibus, alter ulteriorem a saltu
Castulonensi
ad Anam duabus legionibus, tertius ab Ana Vettonum agrum Lusitaniamque pari numero legionum optinebat, officia inter se partiuntur, uti Petreius ex Lusitania per Vettones cum omnibus copiis ad Afranium proficiscatur, Varro cum iis quas habebat legionibus omnem ulteriorem Hispaniam tueatur. His rebus constitutis equites auxiliaque toti Lusitaniae a Petreio, Celtiberiae, Cantabris barbarisque omnibus qui ad Oceanum pertinent, ab Afranio imperantur. Quibus coactis celeriter Petreius per Vettones ad Afranium pervenit, constituuntque communi consilio bellum ad Ilerdam propter ipsius loci opportunitatem gerere.
Bellum civile
1, 38.
14.
Ilerda: ruptura del puente sobre el Segre.
Fabius finitimarum civitatum animos litteris nuntiisque temptabat. In Sicori flumine pontes effecerat duos distantes inter se milia passuum IIII. His pontibus pabulatum mittebat, quod ea quae citra flumen fuerant superioribus diebus consumpserat. Hoc idem fere atque eadem de causa Pompeiani exercitus duces faciebant, crebroque inter se equestribus proeliis contendebant. Huc cum cotidiana consuetudine egressae pabulatoribus praesidio propiore ponte legiones Fabianae duae flumen transissent, impedimentaque et omnis equitatus sequeretur, subito vi ventorum et aquae magnitudine pons est
interruptus et reliqua multitudo equitum interclusa. Quo cognito a Petreio et Afranio ex aggere atque cratibus quae flumine ferebantur, celeriter suo ponte Afranius, quem oppido castrisque coniunctum habebat, legiones III equitatumque omnem traiecit duabusque Fabianis occurrit legionibus. Cuius adventu nuntiato, L. Plancus, qui legionibus praeerat, necessaria re coactus, locum capit superiorem diversamque aciem in duas partis constituit, ne ab equitatu circumveniri posset. Ita congressus impari numero magnos impetus legionum equitatusque sustinet. Commisso ab equitibus proelio, signa legionum duarum procul ab utrisque conspiciuntur, quas C. Fabius ulteriore ponte subsidio nostris miserat suspicatus fore id quod accidit, ut duces adversariorum occasione et beneficio fortunae ad nostros opprimendos uterentur. Quarum adventu proelium dirimitur ac suas uterque legiones reducit in castra.
16.
Operaciones en torno a Ilerda.
Afranius Petreiusque terrendi causa atque operis impediendi copias suas ad infimas montis radices producunt et proelio lacessunt. Neque idcirco Caesar opus intermittit, confisus praesidio legionum trium et munitione fossae. Illi non diu commorati nec longius ab infimo colle progressi, copias in castra reducunt. Tertio die Caesar vallo castra communit, reliquas cohortes, quas in superioribus castris reliquerat, impedimentaque ad se traduci iubet.
Erat inter oppidum Ilerdam et proximum collem, ubi castra Petreius atque Afranius habebant, planities circiter passuum CCC, atque in hoc fere medio spatio tumulus erat paulo editior. Quem si occupavisset Caesar et communivisset, ab oppido et ponte et commeatu omni, quem in oppidum contulerant, se interclusurum adversarios confidebat.
Bellum
civile 1, 42-43.
|